.

Οι περισσότεροι άνθρωποι αγνοούν τις δυνατότητές τους.

Είναι σαν μια πεταλούδα που πάντοτε ζούσε μέσα σε ένα κλειστό βάζο.

Όταν το βάζο ανοίξει η πεταλούδα παραμένει μέσα γιατί κανείς δεν της είπε ότι μπορεί να πετάξει.



Πέμπτη 26 Φεβρουαρίου 2009

Η θεραπεία της ψυχής μέσα από τα όνειρα



Τα όνειρα ανέκαθεν κατείχαν κεντρικό ρόλο στη ζωή των ανθρώπων. Στην αρχαιότητα αντιμετωπίζονταν ως πρωταρχική δραστηριότητα της ψυχής και το περιεχόμενό τους θεωρείτο μια πραγματικότητα που ζούσε η ψυχή σε μια άλλη διάσταση.
Μια από τις πιο σημαντικές εφαρμογές των ονείρων ήταν η χρήση τους ως θεραπεία τελετουργικής μορφής. Άνθρωποι που υπέφεραν από σωματικές, ψυχολογικές ή πνευματικές ασθένειες, μπορούσαν να επισκέπτονται θεραπευτικά κέντρα. Εκεί ιερείς-θεραπευτές ακολουθούσαν ένα συνδυασμό εφαρμοσμένης ιατρικής και πνευματικής καθοδήγησης, που βοηθούσε στην προετοιμασία του ασθενούς να δεχτεί την επίσκεψη του Ασκληπιού, του θεού της θεραπευτικής, κατά την εγκοίμησή του.
Η σύγχρονη ιατρική και ψυχοθεραπεία αποτελούν άμεση προέκταση της αρχαίας αυτής πρακτικής. Τα όνειρα θεωρούνται μορφές πραγματικών ψυχικών εμπειριών, που διαδραματίζονται στον εσωτερικό κόσμο και που αποκαλύπτουν τις πραγματικές διαστάσεις του αρχέτυπου κόσμου που υπάρχει αιώνια και πέρα από εμάς. Εφόσον τα όνειρα γεννιούνται στα αρχέγονα βάθη της ψυχής, εκεί όπου όλα είναι μυθικά, μπορούν να αποκαλύψουν, να ανακατατάξουν, να επηρεάσουν ή να μεταλλάξουν τις ίδιες τις διεργασίες της φαντασίας που συντελούνται εκεί. Μπορούν, μέσα από αυτό το εσωτερικό ταξίδι της ψυχής, να διαμορφώσουν την κατάσταση του νου μας.
Προσφέρουν θεραπεία μέσω της αφύπνισης και της αναδιοργάνωσης των ψυχικών ενεργειών και δομών. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να βιώσουμε άμεσα εμπειρίες που θα αλλάξουν τις εικόνες στο υποσυνείδητό μας και σαν συνέπεια τη ροή ενέργειας στο σώμα και στην ψυχή.
Πρακτικά έχουμε περισσότερο όφελος αν το πρωί ρωτήσουμε τον εαυτό μας: «Τι έκανα στα όνειρά μου χθες βράδυ;», παρά: «Πώς να ερμηνεύσω το όνειρο αυτό;». Η ανάλυση θα πρέπει να υποστηρίζει και να καθοδηγεί την εμπειρία του ονείρου, όχι να την υποκαθιστά.
Χρησιμοποιώντας τους θησαυρούς που έχουμε συγκεντρώσει από την παράδοση του Ασκληπιού, μπορούμε να αναζητήσουμε την προσωπική μας θεραπεία.
Για να προκαλέσουμε μια ασκληπίεια θεραπεία για τον εαυτό μας, μπορούμε να ακολουθήσουμε τέσσερα βασικά στάδια θεραπείας, όπως προτείνει ένας πρωτοποριακός ψυχίατρος, ο Μάικλ Μέρφι, με τρόπους αποδεκτούς και ταιριαστούς σ’ εμάς.
Αυτά τα στάδια είναι:
Α) Αναζήτηση. Το πρώτο βήμα γι’ αυτήν είναι η αποδοχή ότι χρειαζόμαστε θεραπεία, ο εντοπισμός νοσογόνων παραγόντων και η αναγνώριση ότι η ασθένεια είναι αποτέλεσμα της έλλειψης ισορροπίας στην ψυχή. Δε θα πρέπει να πιστεύουμε ότι η θεραπεία μέσω ονείρων είναι υποκατάστατο της συμβατικής ιατρικής. Αντίθετα, λειτουργεί πολύ καλύτερα ως συμπλήρωμα και υποστήριξή της, ως μέθοδος που στοχεύει κυρίως στα ψυχοσωματικά αίτια και στις κρυφές αιτίες των ασθενειών.
Αναζήτηση σημαίνει να αφήσουμε το γνώριμο περιβάλλον πίσω μας και να ταξιδέψουμε σε άγνωστες περιοχές. Τέτοιες μπορεί να είναι ένα παραδοσιακό Ασκληπιείο, αλλά και μια εξόρμηση στη θάλασσα, στο βουνό, στην ερημιά ή ακόμα και σε μια γωνιά του σπιτιού μας, οπουδήποτε μπορεί κανείς να αποτραβηχτεί από τις καθημερινές πιέσεις της ζωής. Αυτό το «ταξίδι» θα είναι μια θεραπευτική αναζήτηση. Σπάζοντας την καθημερινή ρουτίνα και βρίσκοντας χρόνο για να ηρεμήσουμε και να αφουγκραστούμε, αναζητάμε θεϊκή υποστήριξη και απαντήσεις.
Β) Σύντροφοι προσκυνητές. Το να προχωρήσουμε στην αναζήτηση μαζί με άλλους, μας βοηθά στην προσωπική διαδικασία της ίασης και μας συνδέει με μια κοινότητα ανθρώπων που συμμερίζονται τις σκέψεις και τις ανησυχίες μας, μας βγάζει από την αίσθηση της απομόνωσης ή και της απελπισίας ακόμα. Μπορούμε να εμπιστευτούμε την ανάγκη μας για θεραπεία σε φίλους ή συγγενείς, να βρούμε ομάδες υποστήριξης από άτομα με παρόμοιες ανάγκες, να απευθυνθούμε σε ψυχοθεραπευτή ή ακόμα και να διαβάσουμε έργα για αναζητήσεις και προσκυνήματα. Όταν δούμε τον εαυτό μας να έχει ξεκινήσει ένα ταξίδι αναζήτησης, θεραπείας και πνευματικής αναγέννησης, τότε παύουμε να είμαστε συμβιβασμένοι με την πραγματικότητα και περνάμε στη συνεχή αναζήτηση μεταμόρφωσης.
Γ) Προετοιμασία. Η ενασχόληση με συγκεκριμένες ενέργειες, όπως η κάθαρση, η παρακολούθηση μουσικών και θεατρικών παραστάσεων, οι κατάλληλες σωματικές ασκήσεις, η αποτοξινωτική διατροφή και η αναζήτηση καθοδήγησης, μας βοηθά να αφήσουμε τον καθημερινό κόσμο πίσω μας, αυτά που μας ενοχλούν, μας καταπιέζουν ή μας αρρωσταίνουν.Η προετοιμασία είναι σχεδιασμένη για να μας βοηθήσει να μπούμε σε μια διαφοροποιημένη και υγιέστερη πραγματικότητα. Όσο πιο γεμάτος και συνειδητός είναι ο χρόνος προετοιμασίας, τόσο περισσότερο συντονίζονται το σώμα και η ψυχή, ώστε να προσεγγίσουν την ισορροπία που είναι απαραίτητη για τη θεραπεία.Όταν νιώσουμε ότι έχει έρθει η ώρα να αναζητήσουμε το όνειρο, ας μπούμε σε κάποιο είδος αβάτου. Ο Τζόζεφ Κάμπελ συνιστά την καθημερινή ολιγόωρη απομάκρυνση από τον κόσμο για να τραφεί η ψυχή με τέχνη, μουσική, διάβασμα, γράψιμο, σιωπή, διαλογισμό ή οτιδήποτε μπορεί να την ευφράνει. Κατά άλλους το ίδιο χρήσιμη είναι και η εβδομαδιαία αργία.Αυτή η διαδικασία μπορεί να λειτουργήσει ως «θάλαμος εγκοίμησης», όπως επίσης η επίσκεψη σε ένα μουσείο τέχνης, το να περπατάμε ή να ξαπλώνουμε στην ύπαιθρο.Όταν συνειδητοποιήσουμε ότι το άβατο βρίσκεται μέσα μας και μάθουμε πώς να εισερχόμαστε σ’ αυτόν τον ιερό εσωτερικό χώρο, τότε όλος ο πλανήτης γίνεται «Ασκληπιείο», θεραπευτήριο για μας.
Δ) Το όνειρο. Η είσοδος σε κάποιο είδος αβάτου, η εγκοίμηση σ’ αυτό, ο διαλογισμός ή άλλη παρόμοια τεχνική, οδηγούν σε όνειρα ή οραματισμούς που θα μας θεραπεύσουν ή θα μας δείξουν πώς να θεραπευτούμε. Τα θεραπευτικά όνειρα μπορούν να παρουσιαστούν με διάφορους τρόπους. Μπορεί να βιώσουμε ένα «μεγάλο όνειρο» γεμάτο σύμβολα, που η σημασία τους να είναι ξεκάθαρη και ικανή να μας αλλάξει τη ζωή. Υπάρχει πάντα η πιθανότητα να μην αναγνωρίσουμε ή να μην κατανοήσουμε το μήνυμα του ονείρου.Είναι σημαντικό να καταγράφουμε όσες περισσότερες εικόνες μπορούμε από τα όνειρά μας, να τις επεξεργαζόμαστε, να αναλογιζόμαστε τί σημαίνουν, να τις συγκρίνουμε μεταξύ τους, βρίσκοντας τα κοινά τους στοιχεία. Είναι κεφάλαια της «θεραπευτικής μας Οδύσσειας».
Ας αντιμετωπίζουμε τα όνειρά μας ως πύλες μεταξύ της καθημερινής πραγματικότητας και ενός άλλου κόσμου, στον οποίο η ψυχή ταξιδεύει ή «ζει πραγματικά» όσο εμείς κοιμόμαστε. Ας δεχτούμε τη σοφία και την καθοδήγηση που προσφέρουν.
Η κάθαρση και τα θεραπευτικά όνειρα είναι δυο από τις απαραίτητες εμπειρίες που χρειαζόμαστε όλοι εμείς οι σύγχρονοι άνθρωποι, για να μπορέσουμε να επουλώσουμε τις ηθικές και πνευματικές πληγές που ταλανίζουν την ύπαρξή μας και το σύγχρονο πολιτισμό.

nea-acropoli.gr

Δείτε τα όνειρά σας σε μόνιτορ




Μια ερευνητική ομάδα από την Ιαπωνία υποστηρίζει ότι εφηύρε μία τεχνολογία που θα μπορεί επιτέλους να προβάλει ό,τι έχουμε στο μυαλό μας - όπως τα όνειρά μας - σε μια οθόνη υπολογιστή.
Οι ερευνητές στα Υπολογιστικά Νευρολογικά Εργαστήρια ATR κατόρθωσαν να προβάλλουν εικόνες κατευθείαν από τον ανθρώπινο εγκέφαλο, όπως δήλωσαν στην έρευνά τους που αποκαλύφθηκε στο αμερικανικό περιοδικό «Neuron».
Ενώ η ομάδα προς το παρόν έχει καταφέρει να αναπαραγάγει μονάχα απλές εικόνες από τον εγκέφαλο, ισχυρίζονται επιπλέον ότι μέσω της τεχνολογίας τελικά μπορούν να υπολογίσει όνειρα και άλλα μυστικά.
«Ήταν η πρώτη φορά, σε παγκόσμιο επίπεδο, που έγινε δυνατή η απευθείας απεικόνιση από τον ανθρώπινο εγκέφαλο», σύμφωνα με ανακοίνωση του Ινστιτούτου. «Εφαρμόζοντας αυτήν την τεχνολογία, θα μπορούμε να καταγράφουμε και να επαναλαμβάνουμε την αναπαραγωγή εικόνων που οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται ως όνειρα».
Όταν οι άνθρωποι κοιτάζουν ένα αντικείμενο, ο αμφιβληστροειδής του ματιού αναγνωρίζει μια εικόνα που μετατρέπεται σε ηλεκτρικά σήματα, τα οποία προωθούνται στον οπτικό φλοιό του εγκεφάλου. Η ομάδα πέτυχε, λοιπόν, να συλλάβει αυτά τα σήματα και στην συνέχεια να τα οικοδομήσει εκ νέου σε μορφές που βλέπουν οι άνθρωποι.
Στα πειράματά τους οι ερευνητές έδειξαν σε ανθρώπους που συμμετείχαν τα έξι γράμματα της λέξης «νευρών» και κατάφεραν να ανοικοδομήσουν τα γράμματα σε μια οθόνη υπολογιστή, μετρώντας την εγκεφαλική τους δραστηριότητα.
www.kathimerini.gr

Τρίτη 24 Φεβρουαρίου 2009

Tα όνειρα επηρεάζουν τη συμπεριφορά μας




Η επιστήμη ακόμα παλεύει να κατανοήσει το υλικό των ονείρων, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι, από όλους τους πολιτισμούς, σε όλο τον κόσμο, συνεχίζουν να πιστεύουν ότι τα όνειρα περιέχουν σημαντικές κρυμμένες αλήθειες και "μηνύματα" και, ως εκ τούτου, η συμπεριφορά τους επηρεάζεται σημαντικά, όταν ξυπνάνε, σύμφωνα με μια νέα επιστημονική έρευνα.
Η έρευνα -που έρχεται, μεταξύ άλλων, να δικαιώσει τη σημασία που έδινε ο Φρόιντ στην ανάλυση των ονείρων- έγινε από επιστήμονες του αμερικανικού πανεπιστημίου Κάρνεγκι Μέλον υπό την καθηγήτρια ψυχολογίας, Κάρεϊ Μόργουετζ και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Journal of Personality and Social Psychology" (Περιοδικό της Προσωπικότητας και της Κοινωνικής Ψυχολογίας) της Αμερικανικής Ψυχολογικής Ένωσης, σύμφωνα με την ηλεκτρονική υπηρεσία Live Science.
Αν και οι ψυχολόγοι συνεχίζουν να διαφωνούν για την ερμηνεία των ονείρων, η έρευνα δείχνει ότι οι άνθρωποι σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης πιστεύουν πως τα όνειρά τους μεταφέρουν σημαντικές και πλήρεις νοήματος μυστικές ενοράσεις για τον εαυτό τους και τον κόσμο.
Επιπλέον, στην πλειονότητά τους οι άνθρωποι, όταν ξυπνούν, συσχετίζουν τα γεγονότα της ζωής με αυτά του ύπνου τους. Αν δουν ένα όνειρο, για παράδειγμα, με ένα αεροπλάνο που πέφτει, θα αναπροσαρμόσουν ανάλογα τα ταξιδιωτικά τους σχέδια, ακόμη περισσότερο και από το αν η κυβέρνηση είχε βγάλει προειδοποίηση για τρομοκρατική απειλή.

Άλλα πορίσματα της έρευνας είναι ότι οι άνθρωποι γενικά δίνουν μεγαλύτερη σημασία αν δουν ένα ευχάριστο όνειρο με ένα άτομο που τους αρέσει, παρά ένα όνειρο με ένα άτομο που αντιπαθούν. Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτό υποδηλώνει ότι συχνά οι άνθρωποι αποδίνουν νόημα στο όνειρο, όταν αυτό αντιστοιχεί σε προϋπάρχουσες αντιλήψεις και επιθυμίες τους.
naftemporiki.gr

Τα όνειρά σου μην τα λες...





Οι σημερινοί άνθρωποι, όπως και οι παλαιότεροι, πιστεύουν ότι τα όνειρα κρύβουν σημαντικές αλήθειες. Πρόσφατα δημοσιευμένα αποτελέσματα συντονισμένων μελετών σε τρεις χώρες αποκάλυψαν ότι δίνουμε τελικά μεγαλύτερη σημασία στο περιεχόμενο των ονείρων μας απ’ ό,τι συνήθως γίνεται δεκτό. Η επιστημονική ομάδα του δρ. Κάρι Μόργουετζ και των συνεργατών από το Πανεπιστήμιο Carnegie Mellon των Η.Π.Α. πραγματοποίησε 6 έξι διαφορετικές μελέτες στις οποίες συμμετείχαν περίπου 1.100 άτομα σε Η.Π.Α., Ινδία και Νότιο Κορέα. Τα πορίσματά τους δημοσιεύονται στην επιστημονική επιθεώρηση «Journal of Personality and Social Psychology». Σύμφωνα με αυτά, οι περισσότεροι άνθρωποι, ανεξάρτητα από το πολιτισμικό πλαίσιο στο οποίο ζουν, πιστεύουν ότι τα όνειρα περιέχουν σημαντικές «κρυφές» αλήθειες. Αν και οι ερμηνείες που δίνουν οι ψυχολόγοι για τα όνειρα είναι πολλές, ποικίλες και συγκρουόμενες, για το δρ. Μόργουετζ «οι περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν τα όνειρα ως μια πύλη ενορατικής γνώσης τόσο για τον εαυτό τους όσο για τον κόσμο γύρω τους». Φοιτητές και στις τρεις χώρες, όπου πραγματοποιήθηκε η έρευνα, ανεξάρτητα από τις διαφορετικές κουλτούρες τους, αποδέχονταν θεωρίες που αποδίδουν στα όνειρα συγκαλυμμένες αλήθειες. «Οι περισσότεροι άνθρωποι συμμερίζονται την άποψη ότι τα όνειρα δεν προβλέπουν το μέλλον» αναγνωρίζει ο καθηγητής αλλά σε μια από τις μελέτες τους οι ερευνητές κατάφεραν να υποβάλλουν «υποψήφιους» επιβάτες αεροπορικών πτήσεων στην ιδέα του αεροπορικού δυστυχήματος. Πολλοί είδαν στο όνειρό τους το δυστύχημα να συμβαίνει, με αποτέλεσμα την κατακόρυφη άνοδο του άγχους τους πριν από την πραγματική πτήση… Επίσης, σύμφωνα με τον δρ. Μόργουετζ, «οι άνθρωποι έχουν την τάση να αποδίδουν ερμηνείες στα όνειρά τους σύμφωνα με τα προϋπάρχοντα πιστεύω και τις επιθυμίες τους». Οι θρήσκοι είχαν έτσι πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να πιστεύουν πραγματικά ότι ο θεός τους «μιλάει» στο όνειρό τους, όχι όμως οι αγνωστικιστές και οι άθεοι. Αυτό που ζούμε στον ύπνο αποδεικνύεται λοιπόν να έχει πάντα κάποια σχέση μ’ αυτό που ζούμε στο «ξύπνιο»…


Δευτέρα 23 Φεβρουαρίου 2009

Η παραδοξότητα του ξύπνιου μέσα στον ύπνο


Είναι μια κοινή ανθρώπινη εμπειρία, την οποία μόλις τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να μελετά στα σοβαρά ο άνθρωπος. Πρόκειται για τα λεγόμενα lucid dreams ή συνειδητά όνειρα. Και όταν μιλάμε για «ονειροναυτική», δεν κινούμαστε στον χώρο της παραψυχολογίας αλλά στον χώρο των επιστημονικών ερευνών για τη φύση του ύπνου. Ενας άνθρωπος ονειρεύεται ότι βρίσκεται στην κορυφή ενός ουρανοξύστη. Μέσα στο όνειρό του, κοιτάζοντας τους δρόμους από κάτω, νιώθει ίλιγγο και γραπώνεται γερά από το προστατευτικό κιγκλίδωμα, μην τυχόν παραπατήσει και πέσει στο κενό. Ως αυτή τη στιγμή βιώνει το όνειρό του σαν πραγματικότητα και συμπεριφέρεται αναλόγως.
Κάποια όμως, ασύμβατη με το σκηνικό, λεπτομέρεια, ίσως κάποια στιγμιαία έμπνευση, τον κάνει να συνειδητοποιήσει, μέσα στο ίδιο του το όνειρο, ότι ονειρεύεται και ότι όλα αυτά συμβαίνουν μόνο στη φαντασία του. Με αυτή την επίγνωση τώρα ο ονειρευόμενος, απαλλαγμένος από τις φοβίες και τις ανησυχίες του, αναφωνεί:
­ Μα είναι υπέροχο! Ονειρεύομαι! Δεν διατρέχω κανέναν κίνδυνο!
Χωρίς ενδοιασμούς πλέον, παίρνει την απόφαση να πηδήξει από τον ουρανοξύστη και να προσγειωθεί μαλακά στην άσφαλτο, μερικές εκατοντάδες μέτρα πιο κάτω. Κατά την ελεύθερη πτώση και την ομαλή προσεδάφιση, πάντοτε μέσα στο όνειρό του, νιώθει απερίγραπτη χαρά, ευφορία και ένα μοναδικό συναίσθημα απόλυτης ελευθερίας. Τα αισθήματα αυτά εξακολουθούν να τον πλημμυρίζουν όταν πραγματικά ξυπνάει λίγο αργότερα στο κρεβάτι του, έχοντας την επίγνωση ότι μόλις έζησε μια μοναδική εμπειρία, ένα όνειρο, κατά τη διάρκεια του οποίου ήξερε ότι ονειρευόταν!
Αυτό ήταν ένα πρώτο, απλό και σύντομο παράδειγμα ενός «lucid dream», ενός συνειδητού ονείρου. Τις τελευταίες δεκαετίες ένας ολόκληρος τομέας ερευνών έχει ανοίξει σχετικά με αυτό το είδος ονείρων. Στη διεθνή βιβλιογραφία έχει επικρατήσει ως όρος «lucid dreams». Στα ελληνικά, δεν γνωρίζω να υπάρχει ακόμη ικανοποιητική μετάφραση. Εχουν κατά καιρούς χρησιμοποιηθεί όροι όπως «συνειδητά», «διαυγή» ή «φωτεινά» όνειρα. Εμείς όμως, προς το παρόν, ας κρατήσουμε τον διεθνή όρο.
«Lucid dreams» λοιπόν λέγονται εκείνα τα όνειρα κατά τα οποία το υποκείμενο έχει πλήρη επίγνωση ότι ονειρεύεται.
Της νύχτας τα καμώματα...
Φυσικά κάθε νύχτα ονειρευόμαστε. Κάθε νύχτα μάς κατακλύζουν δεκάδες απίστευτα και παράλογα πράγματα, χωρίς εμείς να δίνουμε μεγάλη σημασία. Δεχόμαστε την «ονειρική λογική», τις παραβιάσεις των φυσικών νόμων, τις «τρελές» ιστορίες, σαν να ήταν φυσιολογικά και καθημερινά συμβάντα. Κάθε νύχτα, όταν αρχίζουν τα όνειρα, σβήνει το φως της κρίσεως, που διαχωρίζει το φανταστικό από το πραγματικό. Ακόμη και αν χρησιμοποιήσουμε την παραδοσιακή τεχνική του τσιμπήματος στο μπράτσο, για να ελέγξουμε αν είναι όνειρο, δεν θα μας οδηγήσει στην αλήθεια. Απλώς θα πονέσουμε λίγο και θα συνεχίσουμε την ονειρική ζωή, τώρα πια εντελώς πεπεισμένοι ότι πρόκειται για την πραγματικότητα.
Αυτά βέβαια δεν είναι «lucid dreams», γιατί δεν έχουμε την επίγνωση ότι ονειρευόμαστε. Τη στιγμή όμως που θα τεθεί η... ερώτηση κρίσεως «Μήπως ονειρεύομαι;» και η απάντηση είναι καταφατική, τότε τα πράγματα αλλάζουν.
Επειδή στον ονειρόκοσμο, όπως αναφέραμε, παύουν να ισχύουν οι φυσικοί νόμοι και η κοινή λογική, στα «lucid dreams» μπορούμε να ελέγξουμε και να κατευθύνουμε, κατά βούληση, το ονειρικό υλικό. Μπορούμε να πειραματιστούμε άφοβα και ελεύθερα με τις ονειρικές εικόνες, αφού γνωρίζουμε ότι, όποιες εκπλήξεις και αν μας επιφυλάσσουν, αυτές θα είναι πάντοτε προϊόντα της φαντασίας μας.
Σύγχρονοι ερευνητές, όπως η Patricia Garfield, ο Charles Τ. Tart, η Celia Green κ.ά., έχουν δημοσιεύσει πολλές αφηγήσεις συνειδητών ονείρων, όπου το υποκείμενο αρχίζει σιγά σιγά να αποκτά τον έλεγχο του ονειρικού βασιλείου του. Γίνεται, όπως λένε, ένας μάγος στο υποσυνείδητο, ένας άρχοντας του ονειρόκοσμου, ένας ονειροναύτης...
Υπάρχουν πλέον αμέτρητες μαρτυρίες όπου οι ονειρευόμενοι διηγούνται ότι μεταμορφώνονται κατά βούληση σε, π.χ., λυκάνθρωπους, παίζουν τζούντο με δαίμονες, γράφουν ποιήματα σε ξένες γλώσσες, γίνονται αόρατοι, περνάνε μέσα από τοίχους, εκτοξεύουν φωτιές με τα χέρια τους, τηλεμετακινούνται, υλοποιούν σκέψεις, ενσαρκώνουν χαρακτήρες, κουβεντιάζουν με πεθαμένους, ερωτοτροπούν με τοπ μόντελς, εξερευνούν άγνωστους πλανήτες, πλάθουν δικά τους ονειρικά τοπία... και όλα αυτά έχοντας πάντοτε την επίγνωση ότι στον πραγματικό, φυσικό κόσμο κοιμούνται ήσυχα και ανενόχλητα στο κρεβάτι τους.
Εδώ φαίνεται αμέσως και η ομοιότητα που έχουν τα lucid dreams με την εικονική πραγματικότητα (virtual reality). Μόνο που στον ονειρόκοσμο μπορεί κανείς να δημιουργήσει μια επιθυμητή πραγματικότητα χωρίς πολύπλοκα μηχανήματα και πανάκριβες συσκευές. Αρκεί μόνο να συνειδητοποιήσει ότι πραγματικά ονειρεύεται.
Μεγάλο βάρος δίνεται σήμερα στα λεγόμενα «εργαστήρια ονείρων» για την κατανόηση αυτής της παράδοξης εμπειρίας.
Οι πρώτες όμως αναφορές του ανθρώπου σε συνειδητά όνειρα χρονολογούνται στον 4ο π.Χ. αιώνα, στα κείμενα «περί Ονείρων» του Αριστοτέλη. Η ιδέα λοιπόν δεν ήταν ξένη στους φιλόσοφους εκείνης της εποχής.
Στα χριστιανικά χρόνια συναντάμε αναφορές για lucid dreams στην αλληλογραφία του Αγίου Αυγουστίνου (415 μ.Χ.) και σε κείμενα του Θωμά του Ακινάτη.
Κατά την άνθηση του αραβικού πολιτισμού, τον 12ο αιώνα, ο γνωστός διδάσκαλος Ibn-el-Arabi φαίνεται ότι μελέτησε σοβαρά το φαινόμενο και θεωρούσε πολύ σημαντική τη συνειδητότητα κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Τον 19ο αιώνα αρχίζουν να δημοσιεύονται αρκετές μελέτες με αποκλειστικό θέμα τα lucid dreams, των Marquis d'Harvey Saint Denis, Φρειδερίκου Νίτσε κ.ά. Τα συνειδητά όνειρα εισχωρούν τώρα και στη λογοτεχνία, όπως σε έργα του Καρόλου Ντίκενς και αργότερα του Τόμας Μαν.
Τον 20ό αιώνα, ακόμη και ο πατέρας της ψυχανάλυσης Ζίγκμουντ Φρόιντ θα αναφερθεί σε αυτά, από τη δεύτερη έκδοση και μετά της Ερμηνευτικής των ονείρων.
Οι πρώτες μελέτες
Τον όρο όμως «lucid dreams» τον οφείλουμε στον ολλανδό ψυχίατρο F.W. van Eeden και στο μυθιστόρημά του Η γέφυρα των ονείρων που δημοσίευσε το 1913.
Επίσης έχει επισημανθεί ότι τα ιερά κείμενα των θιβετιανών βουδιστών μοναχών δίνουν μεγάλο βάρος στην εμπειρία της συνειδητότητας κατά τον ύπνο.
Τέλος, όπως αναφέρουν ανθρωπολόγοι που έχουν μελετήσει τη φυλή Senoi στη Μαλαισία, τα μέλη της φυλής αυτής υπόκεινται σε εκπαίδευση ονειρικής συνειδητοποίησης από τα παιδικά τους κιόλας χρόνια!
Στη Δύση σοβαρές έρευνες για τα lucid dreams δεν άρχισαν παρά μετά τη δεκαετία του 1960, κυρίως στις ΗΠΑ, όπου έχουν γίνει θέμα διδακτορικών διατριβών και έχουν αναγνωρισθεί με έδρες σε πολλά πανεπιστήμια.
Παρ' όλα αυτά οι ερευνητές παραδέχονται ότι οι μελέτες τους βρίσκονται ακόμη σε εμβρυακό στάδιο.
Στα πρόσφατα βιβλία τους Conscious Mind, Sleeping Brain και Exploring the World of Lucid Dreaming o Stephen La Berge και η Jayne Gackenbach παρουσιάζουν τα τελευταία συμπεράσματα των ερευνών σε αυτόν τον τομέα.
Κατώφλι για το lucid dream, λένε, είναι η «προσυνειδητή φάση», όπου το υποκείμενο αρχίζει να υποψιάζεται ότι «ίσως» ονειρεύεται. Η εξοικείωση με αυτή την προκαταρκτική φάση ανοίγει τις πύλες για την πλήρη συνειδητοποίηση.
Αλλοι, πιο ιδιόμορφοι τρόποι για να συνειδητοποιήσει κανείς ότι ονειρεύεται είναι να θυμηθεί να κοιτάξει έντονα τα χέρια του μέσα στο όνειρό του. Αυτή η απλή πράξη φαίνεται ότι έχει καταλυτική επίδραση και οδηγεί, όπως λέγεται, κατευθείαν σε lucid dream.
Η ακίνδυνη παράλυση
Η ανάγνωση γραπτού κειμένου σε συνειδητό όνειρο παρουσιάζει, σύμφωνα με τα πειράματα που έχουν γίνει, ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ο γραπτός λόγος στον ονειρόκοσμο παρουσιάζει μεγάλη ρευστότητα και τάση προς συνεχή μεταμόρφωση.
Επίσης έχει ερευνηθεί η σχέση της ονειρικής συνειδητότητας με την κάπως τρομακτική κατάσταση της «παράλυσης κατά τον ύπνο». Οι έρευνες δείχνουν ότι η παράλυση αυτή όχι μόνο είναι ακίνδυνη αλλά αποτελεί άλλη μια θαυμάσια πύλη για τα συνειδητά όνειρα.
Η στενή σχέση των lucid dreams με το εκούσιο πέταγμα είναι κάτι παραπάνω από φανερή, αφού αποτελεί την πρώτη τεχνική που μαθαίνει αμέσως κάθε ονειροναύτης. Οπως λένε και οι ίδιοι, το πέταγμα αποτελεί την έσχατη ένδειξη ότι ονειρεύεσαι.
Πιο προχωρημένοι ονειροναύτες έχουν καταφέρει, σύμφωνα πάντοτε με τους ερευνητές, να αυξάνουν τη χρονική διάρκεια των ονείρων τους στροβιλιζόμενοι γύρω από τον εαυτό τους με μεγάλη ταχύτητα.
Επίσης έχει παρατηρηθεί ότι ο ονειρευόμενος μπορεί εκούσια να μεταφέρει το κέντρο του «εγώ» του σε τρίτο πρόσωπο μέσα στο όνειρο. Το υποκείμενο με αυτόν τον τρόπο αλλάζει κυριολεκτικά προσωπικότητα, έχοντας πάντοτε την επίγνωση ότι ονειρεύεται.
Μεγάλη σπουδαιότητα έχει φυσικά δοθεί στις ψυχοθεραπευτικές ιδιότητες των lucid dreams. Οι έρευνες έχουν κυρίως επικεντρωθεί στους επαναλαμβανόμενους και έμμονους εφιάλτες. Η αντιμετώπισή τους μέσα από lucid dreams έχει αποδειχθεί πολύ αποτελεσματική· «on line» στο ίδιο το ασυνείδητο τα χαρακτηρίζουν πολλοί σύγχρονοι ψυχαναλυτές.
Ο έμπειρος «ονειροναύτης»
Αξίζει τέλος να αναφέρουμε και τον αμερικανό ονειροναύτη Alan Worsley. Θεωρείται ο πιο έμπειρος του πλανήτη αυτή τη στιγμή. Πειραματίζεται με lucid dreams από τα παιδικά του χρόνια και τα συγγράμματά του αποτελούν πραγματικές αποκαλύψεις για όσους ενδιαφέρονται. Ηταν από τους πρώτους που επεσήμανε την ιδιόμορφη σχέση των lucid dreams με τον ηλεκτρισμό, και ιδίως με το άναμμα ηλεκτρικών συσκευών. Κατά την επεξεργασία του με την ονειρική ύλη, έχει περάσει δεκάδες ώρες ερευνώντας ονειρικά ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά συστήματα που στον ονειρόκοσμο έχουν την τάση να παρουσιάζουν περίεργη συμπεριφορά.
Ο Worsley ήταν ο πρώτος ονειροναύτης που έστειλε σήματα από το όνειρο προς το εξωτερικό περιβάλλον. Με κωδικοποιημένες κινήσεις των οφθαλμών και των ακροδακτύλων άρχισε να δίνει απαντήσεις σε ερωτήματα που του είχαν θέσει οι παρατηρητές των πειραμάτων αυτών. Πιστεύεται ότι τα συμπεράσματα από αυτές τις προσπάθειες επικοινωνίας θα φωτίσουν ακόμη περισσότερο την παράδοξη εμπειρία του ξύπνιου μέσα στον ύπνο.
Αναφέραμε στην αρχή ότι κάθε νύχτα μάς κατακλύζουν απίστευτες και παράλογες καταστάσεις στα όνειρά μας. Υπάρχει όμως και μια άλλη κατηγορία ονείρων. Αυτά τα οποία μοιάζουν τόσο πολύ με την πραγματικότητα που δεν υπάρχει κριτήριο να καταλάβουμε αν κοιμόμαστε ή είμαστε ξύπνιοι. Παρ' όλα αυτά ξυπνάμε και απογοητευμένοι ή ανακουφισμένοι βλέπουμε ότι η υπερβολικά ρεαλιστική προηγούμενη σκηνή δεν ήταν παρά ένα όνειρο.
Αλλες φορές, όταν είμαστε ξύπνιοι, πιο σπάνια βέβαια, βρισκόμαστε μπροστά σε εκπλήξεις, συμπτώσεις και άλλες απρόσμενες καταστάσεις που περιέχουν έντονα ονειρικά στοιχεία και κάνουν την ίδια την πραγματικότητα να φαντάζει ονειρική.
Εξάλλου, όπως έχουν δείξει οι έρευνες, υπάρχει και ένας μηχανισμός της ονειρικής συνείδησης που ονομάζουν «ψεύτικη αφύπνιση». Είναι ένα είδος άμυνας ενάντια στην ονειρική συνειδητότητα, που καταφέρνει να ξεγελάει ακόμη και τους πιο έμπειρους ονειροναύτες.
Καλό είναι λοιπόν, συμφωνούν όλοι όσοι ερευνούν τα συνειδητά όνειρα, αν θέλει κανείς να εξασκηθεί σε αυτή την τέχνη, να καλλιεργήσει τη συνήθεια να θέτει πολλές φορές κατά τη διάρκεια ακόμη και της ημέρας την «ερώτηση κρίσεως»:
­ Μήπως ονειρεύομαι;
Και όπως λένε, ποιος ξέρει, όσο σίγουρος και αν είναι κανείς ότι είναι ξύπνιος, μπορεί μια μικρή, ασύμβατη λεπτομέρεια ξαφνικά να του αποδείξει το αντίθετο!